سيكلوهگزانون

سيكلو هگزانون (به انگليسي : Cyclohexanone)، يك تركيب شيميايي با فرمول C_۶H_۱۰O و جرم مولي ۹۸٫۱۵ گرم بر مول است. شكل ظاهري اين تركيب، مايعي شفاف، بي رنگ (به مرور زمان به زرد كم رنگ تبديل مي شود) با بوي شبيه استون و نعناع است. اين تركيب سمي و قابل اشتعال را مي توان از اكسيداسيون سيكلوهگزانون توسط اسيد كروميك توليد كرد. همراه نگين تجارت شرق باشيد تا با “سيكلوهگزانون چيست؟ – قيمت سيكلوهگزانون“ بيشتر آشنا شويد.

سيكلوهگزانون (CYC) چيست ؟

سيكلوهگزانون، كه با اسامي Oxocyclohexane ،pimelic ketone ،cyclohexyl ketone و CYC شناخته شناخته شده است. يك مايع روغني شفاف با فرمول شيميايي C6H10O است. شكل ظاهري اين تركيب مايعي زرد رنگ تا بي رنگ است. سيكلوهگزانون داراي بوي تندي است. سيكلو هگزانون، در آب كمي محلول است و با حلال هاي معمولي قابل اختلاط است. اين تركيب به دو صورت طبيعي و مصنوعي توليد مي شود و به مقدار كم در مشتقات نفتي يافت مي شود. به صورت طبيعي در روغن هاي خام وجود دارد. علاوه بر اين در ادرار انسان به صورت جز فرار يافت مي شود. به صورت مصنوعي و در مقادير زياد توليد مي شود. زيرا اين ماده كاربرد زيادي در توليد نايلون دارد. سيكلوهگزانون به طور گسترده طي دو فرآيند اكسايش و اكسيداسيون توليد مي شود. در زير به توضيح فرآيندها مي پردازيم. *اكسايش سيكلوهگزانول توسط اسيدكروميك تهيه كرد. *اكسيداسيون سيكلوهگزانون : اين ماده در هوا در حضور كاتاليزور كبالت تهيه مي شود. *هيدروژناسيون فنل كاربرد  ريتاردر يا CYC داراي كاربردهاي مختلفي است، كه اصلي ترين و مهم ترين كاربرد سيكلوهگزانون، استفاده از آن در صنعت نايلون است. پيش از ۷۰ درصد كاپرولاكتام (caprolactam) از سيكلوهگزانون توليد مي شود. ۳۰ درصد باقي مانده اين ماده در صنايع زير استفاده مي شود. *در صنعت رنگ *در آفت كش ها *در داروسازي *در پلاستيك سازي *به عنوان حد واسط در توليد نايلون، رنگ و لاك سلولزي *به عنوان حلال در جوهر چاپ، چربي زدا، تميز كردن ابريشم، آفت كش ها، پلاستيك و لاستيك ها

توليد

سيكلوهگزانون (ريتاردر)، به دو صورت طبيعي و صنعتي (سنتز شده) يافت مي شود.

توليد طبيعي

كتو هگزا متيلن، به طور طبيعي در موارد زير يافت مي شود. *كتو هگزا متيلن، به مقدار كم در مشتقات نفتي موجود است. * كتو هگزامتيلن، در ادرار انسان به عنوان يك جز فرار يافت مي شود.

مكانسيم اكسيداسيون سيكلوهگزانون

CYC،از اكسايش سيكلوهگزانول توسط اسيدكروميك توليد مي شود. اسيدكروميك، از مخلوط سديم بي كربنات و اسيد سولفوريك تشكيل مي شود. ساير مكانسيم ها در زير ارائه شده است.

توليد صنعتي يا سنتز سيكلوهگزانون

سيكلوهگزانون با اكسيداسيون سيكلوهگزان در هوا با استفاده از كاتاليزور توليد مي شود. اين فرآيند سيكلوهگزانول را تشكيل مي دهد و اين مخلوط با نام روغن KA به روغن كتون-الكل، اولين ماده اوليه توليد اسيد چربي است. اكسيداسيون شامل راديكال و واسطه هيدرو پراكسيد C₆H₁₁O₂H است. در بعضي موارد، سيكلوهگزانول خالص، كه با هيدراتاسيون سيكلوهگزن بدست مي آيد، پيشرو است. از طرف ديگر، سيكلو هكزانون مي تواند از هيدروژن دار شدن بخشي از فنول توليد شود.

تهيه سيكلوهگزانون از سيكلوهگزانول يا اكسايش

اكسايش(Oxidation) : از آنجا كه الكل ها به راحتي اكسيد مي شوند. بنابراين، از اكسيد سيكلوهگزانول (به عنوان الكل) يك كتون سيكلوهگزانون به دست مي آيد.

روش آزمايشگاهي

سيكلو هگزانون را مي توان از روش اكسيداسيون با تري اكسيد كروم از سيكلو هگزانول تهيه كرد(اكسيداسيون جونز). يك روش جايگزين با استفاده از اكسيدان سديم هيپوكلريت امن تر و در دسترس تر است.

كاربرد

ريتاردر (CYC)، يك ماده شيميايي صنعتي است. كه اساسي ترين و مهم ترين كاربرد سيكلوهگزانون استفاده از آن در توليد صنعت نايلون و كاپرولاكتام است. ساير آنون ها در صنعت رنگ، آفت كش، داروسازي و پلاستيك مورد استفاده قرار مي گيرند. اين كاربردها عبارتند از : *استفاده از آن به عنوان ماده واسط در توليد نايلون *استفاده از آن به عنوان ماده واسط در توليد رنگ و لاك سلولزي *به عنوان حلال در جوهر چاپ PVC *به عنوان حلال در علف‌كش‌، آفت‌كش‌، پلاستيك‌ و لاستيك‌ كاربرد دارد. *به عنوان حلال در پاك كننده هاي رنگ و لاك *به عنوان تميزكننده فلزات *بلورها *عوامل سطح *در رنگ رزي و لكه دار كردن ابريشم *افزودني هاي روغن كاري *سلولز *رزين هاي طبيعي و مصنوعي *در واكس ها و چربي ها *حلال براي چربي زدايي و تميز كردن ابريشم *حلالي است براي استات سلولز و نيترو سلولز *استفاده از آن به عنوان ماده فعال در تركيبات ضد باكتري و ضد قارچي *استفاده از مشتقات آن در ساخت آديپيك اسيد، اكسيم سيكلوهگزانون، كاپرولاكتام، پلي وينيل كلريد و كو پليمرهاي آن و پليمرهاي استري متاكريلات *در توليد سيكلوهگزانون اكسيم *كاتاليزور اصلي جهت ساخت پلي استر و رزين هاي مصنوعي

خطرات

اين ماده خطرناك و بسيار آتش زا است. بخار اين ماده، در صورت ايجاد جرقه منفجر مي شود. لذا بايد اين ماده در شرايط محافظت شده نگهداري شود. استنشاق CYC، در دوزهاي بالا مي تواند، موجب سرگيجه، تهوع و سردرد و تحريك و سوزش چشم و پوست شود. و در نهايت بر روي كبد و كليه تاثير گذار است. به طور كلي اين ماده سرطان زا نيست و بخارات آن نسبتاً سمي است. لازم به ذكر است كه قبل از استفاده از سيكلوهگزانون MSDS آن را مطالعه بفرمائيد.

MSDS سيكلوهگزانون

برخي موارد نوشته شده در برگه اطلاعات ايمني سيكلوهگزانون (ريتاردر) در زير آورده شده است. *استنشاق : در صورت استنشاق CYC، فرد را از محيط فعاليت خارج كنيد. در صورت بروز مشكلات تنفسي، فرد را به بيمارستان منتقل كنيد. *پوست : در صورت تماس CYC با پوست و مو، فورا لباس هاي آلوده را از تن بيرون آوريد. پوست را با آب و صابون فراوان شست و شو دهيد. در صورت استفاده مجدد از لباس ها آن ها را با آب فراوان شست و شو دهيد. *چشم :  در صورت تماس CYC با چشم، چشم را به مدت چند دقيقه با آب فراوان بشوييد. در صورت وجود لنز، لنزها را از چشم خارج كنيد. در صورت نياز به پزشك مراجعه نماييد. *بلعيدن :  در صورت بلعيدن CYC، دهان را با آب شست و شو دهيد. در صورت مسموميت به پزشك مراجعه كنيد.     خطرات سيكلوهگزانون CYC، به عنوان يك ماده شيميايي خطرناك شناخته شده است. زيرا اين ماده به شدت اشتعال زا است و در صورت ايجاد جرقه بخارات آن منفجر مي شود. سيكلو هگزانون ها به عنوان سوزش دهنده هاي غشا مخاطي شناخته شده هستند. از عوارض ديگر اين ماده مي توان به بي حالي اشاره كرد. اين ماده جزء دسته مواد شيميايي خطرناك طبقه بندي مي شود. CYC، بسيار اشتعال‌زا است و بخار آن نيز در صورت ايجاد جرقه منفجر مي‌شود. بنابراين حلال سيكلوهگزانون بايد تحت شرايط محافظت شده جهت جلوگيري از احتراق نگهداري شود. در صورت استنشاق، عوارضي مانند بي‌حالي و سوزش غشا در فرد ظاهر مي شود. ساير عوارض اين ماده عبارتند از : *سرگيجه *تهوع *سردرد *سوزش چشم و پوست حمل و نقل و نگهداري از آن جا كه سيكلوهگزانون به شدت قابل اشتعال است. از اين رو مكان نگهداري آن، بايد محافظت شده باشد. بنابراين CYC بايد در مكان هاي با دستگاه تهويه مناسب، خشك و خنك و دور از منابع احتمالي جرقه و آتش نگهداري و ذخيره شود. اين ماده با قالب بسته بندي بشكه حمل مي شود.