اَسِتون

(نام‌گذاري ايوپاك "پروپانون") ساده‌ترين كتون با فرمول مولكولي CH₃)₂CO) و يكي ازلكه بر است. اين ماده توسط حييم وايزمن كشف شده‌است. اين ماده فرار، بي‌رنگ و به شدت آتش گير است و مصرف بسيار زيادي در صنعت به عنوان حلال دارد.يكي از ساده‌ترين روش‌هاي ساخت اين ماده تقطير استات كلسيم است. كاربرد هاي استون حلال

• اين ماده، حلال خوبي براي خيلي از پلاستيك ها و فيبرهاي صنعتي است.
• در توليد محصولات صنعتي، توليد پارچه و محصولات بافتي، رنگ كردن اتومبيل ها و لوازم خانه، رقيق كردن رزين پلي استر، تميز كردن ابزارآلات و حل كردن اپوكسيدهاي دوجزيي استفاده مي شود.
•  به عنوان يكي از اجزاي فرار رنگ ها و روكش ها نيز به كار مي رود.
• آماده سازي فلزات قبل از رنگ آميزي و لحيم كاري، كه از زنگ زدن آن ها جلوگيري ميكند.

آزمايشگاه

• اين ماده به عنوان حلال قطبي و پروتيك در خيلي از واكنش هاي آلي مانند SN2 كاربرد دارد.
• حمام يخ و استون، براي انجام واكنش ها در دماي پايين بسيار موثر است.
• به عنوان حلالي پركاربرد در تميز كردن و شستن ظروف آزمايشگاه نيز شناخته شده است.
• استون تحت نور UV فلورسنت است و در بسياري از آزمايشات فيزيكي و شيميايي به عنوان ردياب فلورسانس به كار مي رود.

به عنوان حدواسط شيميايي استون چيست ؟ اين ماده در سنتز متيل متاكريلات، توليد حلال هايي مانند متيل ايزوبوتيل الكل و متيل ايزوبوتيل كتون استفاده مي شود. آرايشي و بهداشتي

• استفاده در پاك كنندهاي لاك ناخن
• درمان جوش ها و لايه برداري پوست هاي خشك از جمله كاربردهاي ديگر آن مي باشد.
• در توليد قرص ها و مايعات جهت مخلوط كردن پر كننده ها و مواد اوليه فعال، كاربرد گسترده اي دارد.
• اين ماده در صنعت داروسازي باعث توليد قرص هايي مقاوم و با چگالي بالا مي شود.

كاربردهاي ديگر

• جهت زدودن باقي مانده هاي مواد شيميايي روي ظروف شيشه اي و چيني بسيار پركاربرد است.

•  آرايشگران براي جدا كردن مواد چسبنده، كلاه گيس ها را در حمام استون غوطه ور مي كنند.
• براي صيقل دادن صفحات پرينترهاي سه بعدي نيز به كار مي رود.
• استون بعنوان حلال بسياري از تركيبات آلي استفاده مي‌شود.
• اين حلال هم چنين در فيلتر سيگار ، صنايع لاستيك و لوازم منزل ، محصولات آرايشي و مراقبت شخصي نيز كاربرد دارد.
• در پوشش هاي سطحي ، حامل استيلن در سيلندرها و جوهر هاي چاپ نيز استفاده مي شود.
• به عنوان حمل كننده استيلن در داخل سيلندرها
• استون در توليد تعداد بسيار زيادي از مواد شيميايي و صنعتي نظير متيل ايزو بوتيل كتون يا MIBK، ايزوفورون و دي استون الكل/هگزيلن گلايكول نيز كاربرد دارد.
• استون بطور طبيعى در متابوليسم طبيعى بدن و در ارگان هاى طبيعى و عضلات و بافت ها ديده مى شود و خون حاوى مقدارى استن است

  نكات ايمني استون مايعي سمي است. نوشيدن حجم بالايي از آن ، سبب بيهوشي و آسيب به مخاط دهاني مي‌شود. در اثر تماس با پوست باعث سوزش، تحريك پوست و صدمه زدن به آن مي‌شود. بررسي هاي انجام شده روي حيوانات آزمايشگاهي نشان مي‌دهد كه تنفس استون و قرار گرفتن در معرض آن بمدت طولاني ، باعث آسيب هاي كليوي، كبدي و صدمه به دستگاه عصبي، نقص هاي مادرزادي و پايين آمدن قدرت باروري در جنس نر مي‌شود. البته هنوز مشخص نيست كه آيا استونهمين تاثيرات را روي انسان هم دارد يا نه. نكته جالب توجه اين است كه غلظت هاي ميلي‌مولار استون در حيوانات آزمايشگاهي مبتلا به صرع ، اثرهاي ضد تشنجي نشان مي‌دهد.

فرمول و ساختار استون

در علم شيمي استون را با فرمول شيميايي  )CH₃)₂CO مي شناسند. در ساختار اين ماده شيميايي يك پيوند كوالانسي وجود دارد. از خواص ديگر اين ماده مي توان به نقطه ي جوش، نقطه ي اشتعال و نقطه ي ذوب آن اشاره كرد. استوندر دماي 5605 درجه سانتي گراد به جوش مي آيد، در دماي _94.07 ذوب و در دماي _1699 مشتعل مي شود. ذكر اين نكته در رابطه با اين ماده جالب توجه است كه در دماي 465 درجه سانتي گراد به خودي خود مشتعل مي شود. برخورد مستقيم پروپانون با پوست مي تواند باعث سوزش و آسيب رسيدن به پوست شود. نوشيدن اين مايع سمي مي تواند باعث بيهوشي و وارد شدن آسيب به مخاط دهان شود و قسمت هاي مختلف بدن شود. بنابراين در استفاده از آن بايد به نكات ايمني توجه كرد. اسامي جايگزين استون :

• پروپانون
• متيل كتون
• كتون پروپان
• دي متيل كتول
• پيروستريك اتر
• بتا كتون پروپان
• دي متيل كتون
• پيروستريك اسيد
• دي متيل فرمالدئيد (كربونيل)